RAP và một số khái niệm liên quan
Trước tiên demo 1 số bài rap :D
RAP LÀ GÌ :
Ngược dòng thời gian, nhạc Rap vốn xuất xứ từ Mỹ, hay nói chính xác hơn là từ tầng lớp người lao động nghèo, tầng lớp tận cùng của XH. Họ bị gọi là tầng lớp Ghetto, không có tiếng nói, không có những quyền công dân tối thiểu. Cuộc đời họ gắn liền với nghèo hèn, bần cùng, súng đạn và… đích đến cuối cùng là tù tội, cái chết. Trong cái vòng luẩn quẩn đó thì âm nhạc & thể thao chính là 2 thứ duy nhất để họ có thể thoát ra, để mọi người chú ý và để cất lên tiếng nói của mình. Vậy những rapper là ai? Là những ghetto chính hiệu, những người cầm súng trước khi cầm micro (Tupac), hút cần sa như nghiện thuốc lá nặng (Snoop Dogg)… những con người ở tận cùng của Xã Hội. Bởi lẽ đó nên chủ đề chính của Rap thường là cuộc sống bần cùng: Thug life. Họ hát về băng đảng, về hận thù, bế tắc, cái chết và một tình yêu ghetto kiểu Dilemma của Nelly & Kelly Rowland.
Cái gốc của dòng nhạc này chính là: Tìm công lý trong bất công, tìm niềm vui trong bất hạnh, tìm tương lai trong bế tắc, tìm sự chú ý trong ***** lạnh… và cuối cùng là tìm tự do. Phải, tìm tự do. Họ có thể nói lên tất cả, bất cứ điều gì mà không ai có thể cản được. Như Eminem từng vác chính phủ Hoa Kỳ ra trách móc trong “White America”, chửi tổng thống Bush trong "Mosh" hay mỉa mai dòng teenpop trong “The real slim shady”… Ngay tại Mỹ, thời gian đầu (1970), Rap/Hiphop luôn bị xem là “loại hình ghi âm của 1 lũ rác rưởi”. Mọi chuyện ầm ĩ đến mức Hiệp hội công nghệ ghi âm Hoa Kỳ (RIAA) dưới sức ép của hội đồng kiểm duyệt âm nhạc & Xã Hội đã phải ấn hành 1 hệ thống tem đặc biệt để khuyến cáo các bậc phụ huynh: Parental Advisory Epxplicit Content. Hậu quả thật thảm hại, nhiều cửa hàng băng đĩa lúc bấy giờ ngay tức thì xóa sổ Rap khỏi giá bán. Nhưng quả thật, Rap có 1 sức tồn tại mãnh liệt. Bởi chứa đựng trong nó là mơ ước của những người cùng khổ, những sự thật trần trụi, là sự bất công, phân biệt giai cấp của Xã hội. Rõ ràng Rap ẩn chứa nhiều ý nghĩa bên trong hơn người ta tưởng.
Theo thời gian Rap đã khẳng định được chỗ đứng của mình. Từng bước, những rapper thế giới bước ra khỏi bóng tối. Những ca khúc không chỉ còn là hận thù, bế tắc. Mà giờ đây, nó còn chứa đựng cả những hy vọng, ước mơ về 1 thế giới hoà bình, lên án chiến tranh. “Rap sạch” ra đời từ đó!
Phân loại
"Urban music"... có thể tạm hiểu là dòng nhạc của "đường phố", và hiếm khi được thừa nhận một cách chính thức như những dòng nhạc thuần chủng trước đây như Pop, country. Nó bao gồm nhiều, rất nhiều những thể loại như: R&B [Rhymth & Blue], Blue, Soul, Rap, Gospel, Funk... Riêng về Rap, nó lại được phân chia thành nhiều dòng khác nhau: gangsta rap, funky, smooth... nhưng tựu chung lại vẫn thuộc 2 trường phái: old skul và new skul.
* Old skul: trường phái cổ điển và là điểm nổi bật của Hiphop Mỹ. Xuất hiện ngay từ những ngày đầu của Rap. Có thể dễ dàng nhận ra trường phái này ở những điểm: nhịp beat rất đơn giản, sử dụng ít effect, flow không sử dụng nhiều kỹ thuật, ca từ và cách viết lyric rất chú trọng đến vần điệu... Snoop Dogg, 2pac, Run DMC, Missy Elliott... đều là những cây đại thụ của trừơng phái này.
* New skul: một biến thể mới, chỉ mới xuất hiện trong khoảng thời gian gần đây. Và là ưu điểm nổi bật nhất của Hiphop châu Á: Hàn, Nhật & Trung Quốc. Beat rất phức tạp, không chỉ còn là những nhịp loops đều đều mà thay đổi theo từng đoạn của bài hát. Sử dụng nhiều nhạc cụ nền hơn: violon, piano, harmonica... flow nhanh, phức tạp nhưng lại không quá chú trọng đến vần điệu lyric.
Beat
- Là yếu tố quan trọng nhất của 1 ca khúc Rap. Nhịp beat chính là nhịp bass & snare drum rất sâu và rõ nhịp... hay có thể hiểu đơn giản là những tiếng gõ cách cách đều đặn (2 tiếng/nhịp hoặc 4 tiếng/nhịp). Một tổ hợp nhịp bass/drum gọi là 1 loop và sự lặp đi lặp lại của loop sẽ tạo nên 1 beat hoàn chỉnh. Sau đó nếu thích có thể chèn thêm các tiếng Vilon (không phải violon), tiếng Steel bell (Pimp, 50cent), tiếng Bell (Dilema...) hết sức đơn giản và nhẹ nhàng. Chính vì tính đơn giản của beat mà có thể tạo beat bằng rất nhiều cách: dùng miệng (beat box), bằng 2 cây bút chì gõ lên bàn...
- Bè! Urban music bè ****** loạn, miễn sao phù hợp với beat là được. Hết bè lại Rap, Rap chèn cả lên nền đoạn điệp khúc (chorus). Thậm chí còn chèn cả những đoạn hội thoại, tiếng chuông điện thoại, tiếng súng hay máy bay... vào
- Thế nhưng, chính sự quá đơn giản của beat lại tạo điều kiện cho các ca sĩ sáng tạo. Có thể hát (R&B), Rap... trền cùng 1 nền beat đều được. Và mỗi người cảm nhận beat ấy khác nhau sẽ sáng tạo cho ra 1 ca khúc khác nhau. Chính vì thế, 1 ca khúc RnB Quốc tế như "We belong together" - Mariah Carey, "Buttons" - Pussycat dolls... lại có rất nhiều version khác nhau.
Lyric
- Chính bởi những đặc điểm của dòng nhạc này (nhất là Văn hoá), nên RnB hay Rap đều không hạn chế ca từ, có thể thoải mái chèn vào những từ đệm như: yeah, com'on, ****, ass... hoặc thậm chí là những đoạn hội thoại. Nội dung, ca từ không cầu kỳ kiểu trau chuốt như Pop mà nó thật, rất thật với cuộc sống. Lyric rap có thể thoải mái viết với tất cả những cảm xúc, nói về bất cứ 1 vấn đề nào. Từ thể loại gangsta, bạo lực... đến tình yêu, hòa bình, hy vọng hay chỉ đơn giản là miêu tả những gì đang diễn ra trước mắt!
- Đặc điểm thứ 2 là vần điệu. Đó chính là cái hay và thể hiện đẳng cấp của 1 rapper. Mỗi câu mỗi chữ viết ra đều phải bảo đảm cái vần, càng ấn tượng càng làm người nghe nhớ lâu. Đấy chính là nguyên nhân EMINEM, SNOOP DOG, 50CENT nổi được đến ngày nay, lyric rất hay dù flow của họ cũng đơn giản, không có gì quá phức tạp.
Rapper
- Đây chính là yếu tố con người để tạo nên dòng nhạc này. Muốn rap, muốn hát RnB thì điều đầu tiên là phải hiểu thật rõ bản chất của những dòng nhạc đó. Bởi ngoài yếu tố âm nhạc, nó còn gắn liền với yếu tố Văn hóa và sắc tộc. Một ca khúc dù được đọc từ đầu đến cuối cũng không bao giờ trở thành Rap/RnB nếu không phù hợp với beat. Vài đoạn phiêu vớ vẩn không thể tạo nên 1 ca khúc RnB. Bởi trong khi RnB đòi hỏi 1 chất giọng tốt thật sự thì Rap lại đặt khả năng sáng tác lyric và sáng tạo trong flow lên hàng đầu.
- Bạn có thể hát giai điệu của người khác, nhưng không thể nhờ ngươi khác viết lời Rap. Đó là 1 việc chưa bao giờ xảy ra trên đời này với 1 rapper thực thụ. Một ca sĩ sẽ không bao giờ là rapper nếu không biết sáng tác và không biết flow, chứ chưa nói đến việc tìm ra 1 style flow cho riêng mình. Bởi cảm beat và viết lyric chính là những tố chất tối thiểu của 1 rapper. Nó cũng như trò chơi với những con chữ vậy. Không phải cứ viết bừa, cứ đọc ào ào là xong. Viết lyric cho Rap cần phải có vốn sống, có cảm xúc và có cách nhìn thế giới quan theo con mắt của riêng mình. Cá tính, có thể gói gọn trong 2 chữ đó. Và hãy rap, hãy hát thật tự nhiên với tất cả những cảm xúc thật khi mình viết nên chúng.
- Và cũng thật lạ nếu biết không hề có 1 trường lớp nào đào tạo ca sĩ RnB hay rapper cả. Nơi duy nhất để họ có thể trưởng thành hơn là những battle với bạn bè. Bạn đồng hành của rapper là cây bút và quyển sổ để ghi lại những đoạn flow bất chợt đầy ngẫu hứng, rồi từ đó sẽ phát triển thành 1 ca khúc hoàn chỉnh. Họ viết về niềm vui, về cuộc sống, tình yêu, nỗi buồn hay chỉ đơn giản là những gì mình đã trải qua. Các rapper đã dần hoàn thiện mình như thế!
F L O W là gì?
FLOW trong Rap được hiểu là "To rhyme continuously in the same rhyme scheme without stopping" (nguồn từ Rapdict online) :
Nôm na có thể hiểu là cách thể hiện nhịp "chảy" của bài nhạc. Ngắt nghỉ hợp lý, sáng tạo, có điểm nhấn để tạo ra MỘT MẠCH RAP LIỀN MẠCH từ đầu đến cuối, người nghe không cảm thấy HỤT hẫng, tuy không thể FLOW được như Rapper nhưng có thể cảm nhận cái NHỊP hát của Rapper.
Điển hình về những Rapper có cách flow mượt mà đáng học tập là Tupac, Nas, nhóm run Dmc, Missy E...v..v....
Mỗi người đều có một cách flow riêng biệt, nhưng flow trong rap cũng có những CƠ BẢN nhất định. Trung bình một người tập rap phải mất một thời gian khá dài mới có thể xây dựng riêng 1 style flow đặc trưng dao động khoảng từ 1-2 năm...
Những rapper lỗi lạc mà các bạn đang nghe đều trưởng thành trong môi trường cộng đồng ghetto Mỹ đen, nghe rap và tập rap từ nhỏ, nó ngấm vào người và sau này thành một KỸ năng, cộng thêm năng khiếu thiên phú bẩm sinh mới có thể trình bày những kỹ thuật Flow mượt mà thượng đẳng như vậy...
- F L O W ra sao?
Về độ dài: các câu nên song song về KHOẢNG THỜI GIAN. Nôm na thế này, nếu trong 2 giây đồng hồ, bạn đọc 1 câu có 3 chữ, thì câu tiếp sau dù có 4 chữ hay 5 chữ cũng chỉ được đọc trong 3 giây đồng hồ mà thôi. Mỗi câu dựa vào nhịp bass của beat là hay nhất, chỉ cần bạn đọc theo quy tắc flow, thì nghe rất khớp với beat nhạc.
Về điểm nhấn của CHỮ:
phải cùng 1 cấu trúc với nhau và khi hát nhấn mạnh những chữ đó ra. Thí dụ:
1 câu trong bài "nguyện bên nhau":
Em yêu đẹp tuyệt vời - khẽ rớt bước chân rơi - nụ cười xinh rạng ngời - tà áo cưới buông lơi
chữ Đẹp: được nhấn vì có nhịp bass dập ngay trước nó, còn những chữ in nghiêng được gọi là "Rythm word" được đặt ở cùng một vị trí cấu trúc thời gian với nhau.
hoặc như 1 câu trong bài "lời anh hứa" của EddyViet:
tình yêu ta tuy phải cách xa/ nhưng tim này vẫn yêu em thiết tha bao tháng ngày qua/
làm sao/ cho em quên anh vì khi yêu ta mù lòa mặc tình xa đọa
những chữ in đậm là đọc nhấn mạnh, còn " / " là ngắt nhịp.
Về Nhịp flow:
Cái này rất quan trọng, nhịp flow là cái hồn của bài rap, nếu chỉ có 1 cấu trúc flow lặp đi lặp lại thì sẽ rất đơn điệu và buồn tẻ, lấy thí dụ:
Tôi là người Vietnam
Thích ăn bưởi ăn cam
Có chiếc mũ màu vàng
Hiệu Tommy rất sang
...v..v...v...
với 1 các rap như trên, sẽ không khác gì đọc thơ con cóc, hoặc giả sử có thêm 1 vài biến chuyển về từ ngữ và độ dài ngắn nhưng cái NHỊP FLOW nhàm chán như vậy, sẽ chỉ là 1 audio tồi tệ mà thôi.
Vậy làm sao để có 1 nhịp flow hay?
Cái này cần các bạn có 1 chút năng khiếu và kinh nghiệm. Mới bắt đầu rap, các bạn dù có bị chửi cũng đừng nản, hãy lấy đó làm cố gắng, chịu khó nghe những bài rap của Tupac hay RunDMC..v...v.. chư đừng nghe những style flow của Eminem hay 50cent hay Jarule....v.. họ cũng chỉ là những người kế thừa và sáng tạo từ nguyên mẫu Old School rap mà ra thôi.
Một style flow khá mẫu mực và cơ bản là KhanhNh0, đó là 1 cơ bản khá tốt, nghe khanhnho kác bạn có thể dễ dàng cảm nhận 1 nhịp flow mạch lạc, nhưng cũng rất kỹ thuật.
Tính THÔNG MINH của lyric:
1 Nhịp flow hay, khớp beat..v..v. nhưng chưa đủ để thuyết phục nếu không có 1 lyric đa dạng và thông minh.
Trong âm sắc tiếng việt, dấu của từ đã là 1 dạng tính nhạc trong lyric rồi, nên các bạn nên sử dụng nó 1 cách hợp lý.
Tránh sự lặp từ 1 cách thái quá:
đó là cách sử dụng "1 dấu" - "1 âm" : Tao-sao-cao-bao-lao-ao-dao
thay vì đơn điệu như vậy, sử dụng dấu 1 cách linh hoạt sẽ tạo ra hiệu quả rất lớn, ví dụ:
chiêm bao- thế nào- xác pháo- bờ rào-..v..v....
hoặc yêu kiều-yểu điệu-mỹ miều-liêu xiêu- rất nhiều-..v...v...
Vận dụng khả năng vốn từ 1 cách tối đa đó là cách thể hiện sự thông minh trong lyric của bạn
đó là cơ bản về F L O W, còn rất nhiều bước và "chiêu" để flow hay nhưng những thứ đó bạn cần tự mày mò và khám phá = chính cảm nhận của mình, đó chính là cách XÂY DỰNG 1 STYLE FLOW cho chính bản thân.
(Còn tiếp... Bài 2: Cơ bản về B E A T)
Cơ bản về B E A T.
nói một cách ngắn gọn, beat là nhạc nền để rap. Nhưng khái niệm "nhạc nền" trong Rap lại khác với khái niệm nhạc nền có hòa âm phối khí. Rap dựa vào nhịp bass và snare drum là chủ yếu, nên khi nói về "nhạc nền" trong Rap người ta chỉ chú trọng vào nhịp trống của nó mà thôi.
Chính vì tính đơn giản của beat nhạc, mà có rất nhiều cách để tạo beat, có thể bằng mồm (beat box) hoặc bằng tay và 2 cây bút chì...v...v.. nhưng để chuyên nghiệp và hiệu quả cao, thì phải cần đến những DJ và những người chuyên tạo beat.
Mối liên hệ giữa Beat và Sáng tác rap.
Rất rapper có khả năng tạo beat hoàn chỉnh (phần lớn chỉ biết dùng mồm hoặc gõ bút chì mà thôi)...
Nhưng lại hoàn toàn có thể sáng tác trên nền beat. chỉ cần biết Flow là có thể sáng tác trên nền beat nhạc đưa ra.
Các bạn nên nhớ, KHÔNG BAO GIỜ LÀM LYRIC rồi mới kiếm beat. Cái đó chỉ khi nào bạn làm TEXT Battle mà thôi.
Phải nghe BEAT, cảm BEAT, rồi mới có thể FLOW được.
Tìm một beat nhạc ưng ý để rap không phải chuyện dễ có khi phải nghe hàng trăm cái beat mà vẫn không có "cảm giác" gì cả, việc lựa chọn beat hoàn toàn phụ thuộc vào "cảm tính" của người sáng tác.
Độ "nhạy cảm" với beat là do từng cá nhân, nhưng nếu rap nhiều, bạn sẽ dần dần xây dựng được tính nhạy cảm với beat nhạc
Nôm na có thể hiểu là cách thể hiện nhịp "chảy" của bài nhạc. Ngắt nghỉ hợp lý, sáng tạo, có điểm nhấn để tạo ra MỘT MẠCH RAP LIỀN MẠCH từ đầu đến cuối, người nghe không cảm thấy HỤT hẫng, tuy không thể FLOW được như Rapper nhưng có thể cảm nhận cái NHỊP hát của Rapper.
Điển hình về những Rapper có cách flow mượt mà đáng học tập là Tupac, Nas, nhóm run Dmc, Missy E...v..v....
Mỗi người đều có một cách flow riêng biệt, nhưng flow trong rap cũng có những CƠ BẢN nhất định. Trung bình một người tập rap phải mất một thời gian khá dài mới có thể xây dựng riêng 1 style flow đặc trưng dao động khoảng từ 1-2 năm...
Những rapper lỗi lạc mà các bạn đang nghe đều trưởng thành trong môi trường cộng đồng ghetto Mỹ đen, nghe rap và tập rap từ nhỏ, nó ngấm vào người và sau này thành một KỸ năng, cộng thêm năng khiếu thiên phú bẩm sinh mới có thể trình bày những kỹ thuật Flow mượt mà thượng đẳng như vậy...
- F L O W ra sao?
Về độ dài: các câu nên song song về KHOẢNG THỜI GIAN. Nôm na thế này, nếu trong 2 giây đồng hồ, bạn đọc 1 câu có 3 chữ, thì câu tiếp sau dù có 4 chữ hay 5 chữ cũng chỉ được đọc trong 3 giây đồng hồ mà thôi. Mỗi câu dựa vào nhịp bass của beat là hay nhất, chỉ cần bạn đọc theo quy tắc flow, thì nghe rất khớp với beat nhạc.
Về điểm nhấn của CHỮ:
phải cùng 1 cấu trúc với nhau và khi hát nhấn mạnh những chữ đó ra. Thí dụ:
1 câu trong bài "nguyện bên nhau":
Em yêu đẹp tuyệt vời - khẽ rớt bước chân rơi - nụ cười xinh rạng ngời - tà áo cưới buông lơi
chữ Đẹp: được nhấn vì có nhịp bass dập ngay trước nó, còn những chữ in nghiêng được gọi là "Rythm word" được đặt ở cùng một vị trí cấu trúc thời gian với nhau.
hoặc như 1 câu trong bài "lời anh hứa" của EddyViet:
tình yêu ta tuy phải cách xa/ nhưng tim này vẫn yêu em thiết tha bao tháng ngày qua/
làm sao/ cho em quên anh vì khi yêu ta mù lòa mặc tình xa đọa
những chữ in đậm là đọc nhấn mạnh, còn " / " là ngắt nhịp.
Về Nhịp flow:
Cái này rất quan trọng, nhịp flow là cái hồn của bài rap, nếu chỉ có 1 cấu trúc flow lặp đi lặp lại thì sẽ rất đơn điệu và buồn tẻ, lấy thí dụ:
Tôi là người Vietnam
Thích ăn bưởi ăn cam
Có chiếc mũ màu vàng
Hiệu Tommy rất sang
...v..v...v...
với 1 các rap như trên, sẽ không khác gì đọc thơ con cóc, hoặc giả sử có thêm 1 vài biến chuyển về từ ngữ và độ dài ngắn nhưng cái NHỊP FLOW nhàm chán như vậy, sẽ chỉ là 1 audio tồi tệ mà thôi.
Vậy làm sao để có 1 nhịp flow hay?
Cái này cần các bạn có 1 chút năng khiếu và kinh nghiệm. Mới bắt đầu rap, các bạn dù có bị chửi cũng đừng nản, hãy lấy đó làm cố gắng, chịu khó nghe những bài rap của Tupac hay RunDMC..v...v.. chư đừng nghe những style flow của Eminem hay 50cent hay Jarule....v.. họ cũng chỉ là những người kế thừa và sáng tạo từ nguyên mẫu Old School rap mà ra thôi.
Một style flow khá mẫu mực và cơ bản là KhanhNh0, đó là 1 cơ bản khá tốt, nghe khanhnho kác bạn có thể dễ dàng cảm nhận 1 nhịp flow mạch lạc, nhưng cũng rất kỹ thuật.
Tính THÔNG MINH của lyric:
1 Nhịp flow hay, khớp beat..v..v. nhưng chưa đủ để thuyết phục nếu không có 1 lyric đa dạng và thông minh.
Trong âm sắc tiếng việt, dấu của từ đã là 1 dạng tính nhạc trong lyric rồi, nên các bạn nên sử dụng nó 1 cách hợp lý.
Tránh sự lặp từ 1 cách thái quá:
đó là cách sử dụng "1 dấu" - "1 âm" : Tao-sao-cao-bao-lao-ao-dao
thay vì đơn điệu như vậy, sử dụng dấu 1 cách linh hoạt sẽ tạo ra hiệu quả rất lớn, ví dụ:
chiêm bao- thế nào- xác pháo- bờ rào-..v..v....
hoặc yêu kiều-yểu điệu-mỹ miều-liêu xiêu- rất nhiều-..v...v...
Vận dụng khả năng vốn từ 1 cách tối đa đó là cách thể hiện sự thông minh trong lyric của bạn
đó là cơ bản về F L O W, còn rất nhiều bước và "chiêu" để flow hay nhưng những thứ đó bạn cần tự mày mò và khám phá = chính cảm nhận của mình, đó chính là cách XÂY DỰNG 1 STYLE FLOW cho chính bản thân.
(Còn tiếp... Bài 2: Cơ bản về B E A T)
Cơ bản về B E A T.
nói một cách ngắn gọn, beat là nhạc nền để rap. Nhưng khái niệm "nhạc nền" trong Rap lại khác với khái niệm nhạc nền có hòa âm phối khí. Rap dựa vào nhịp bass và snare drum là chủ yếu, nên khi nói về "nhạc nền" trong Rap người ta chỉ chú trọng vào nhịp trống của nó mà thôi.
Chính vì tính đơn giản của beat nhạc, mà có rất nhiều cách để tạo beat, có thể bằng mồm (beat box) hoặc bằng tay và 2 cây bút chì...v...v.. nhưng để chuyên nghiệp và hiệu quả cao, thì phải cần đến những DJ và những người chuyên tạo beat.
Mối liên hệ giữa Beat và Sáng tác rap.
Rất rapper có khả năng tạo beat hoàn chỉnh (phần lớn chỉ biết dùng mồm hoặc gõ bút chì mà thôi)...
Nhưng lại hoàn toàn có thể sáng tác trên nền beat. chỉ cần biết Flow là có thể sáng tác trên nền beat nhạc đưa ra.
Các bạn nên nhớ, KHÔNG BAO GIỜ LÀM LYRIC rồi mới kiếm beat. Cái đó chỉ khi nào bạn làm TEXT Battle mà thôi.
Phải nghe BEAT, cảm BEAT, rồi mới có thể FLOW được.
Tìm một beat nhạc ưng ý để rap không phải chuyện dễ có khi phải nghe hàng trăm cái beat mà vẫn không có "cảm giác" gì cả, việc lựa chọn beat hoàn toàn phụ thuộc vào "cảm tính" của người sáng tác.
Độ "nhạy cảm" với beat là do từng cá nhân, nhưng nếu rap nhiều, bạn sẽ dần dần xây dựng được tính nhạy cảm với beat nhạc
Không có nhận xét nào